3 گونه مهم زالو در طبیعت
زالوها کرم هایی هستند که حیوانات دیگر را شکار می کنند ، خواه با خوردن آنها یا با مکیدن خون آنها.
در سراسر جهان بیش از 650 گونه زالو شناسایی شده است، همه آنها برای زندگی به رطوبت نیاز دارند اما زالو ممکن است در آب شیرین ، آب شور یا خشکی زندگی کند.
زالوی آب شیرین
زالو های آب شیرین از نوع انگلی هستند که با شنیدن زالوی آب شیرین بیشتر این گونه را به خاطر می آوریم .
این حیوانات در آبهای کم عمق برکه ها ، نهرها ، دریاچه ها و رودخانه ها زندگی می کنند.
ماکروبدلا که به زالوی آمریکای شمالی معروف است ، یک زالوی رنگارنگ است که در کناره های آن لکه های نارنجی و شکمی نارنجی دارد. این گونه زالو بسیار زیبا است و در سراسر این قاره بسیار رایج است.
زالوهای آب شیرین معمولا به عنوان یک داروهای هیرودو که برای درمان و افزایش جریان خون در یک زائده و گرفتگی رگ استفاده میشود، از داروهای دارویی استفاده می شود.
این زالوها از نظر پزشکی مفید هستند زیرا بزاق آنها حاوی ماده بی حس کننده و ضد انعقاد خون است که خون را بدون درد در بدن بیمار جریان می دهد.
زالوی دریایی
زالو های دریایی نوعی دیگری از موجودات آبزی هستند این زالوی معمولا در اعماق اقیانوس ها پیدا میشود و تغذیه خود را نیز در همین مکان پیدا میکند .
این زالو را می توان تقریباً در تمام اقیانوس های جهان پیدا کرد. Notostomum laeve اولین گونه زالوی دریایی ثبت شده در آمریکای شمالی است.
در آب های یخی اقیانوس منجمد شمالی زندگی می کند. دکتر مارک سیدال متخصص زالو ، متوجه شده است که زالوی دریایی توسط گونه هایی از ماهی استخوانی یا غضروفی تغذیه می کنند.
زالوی زمینی
برخی از زالوها به جای اینکه در آب زندگی کنند ، می توانند در خشکی زندگی کنند ، اما تنها در صورت داشتن رطوبت زیاد در محیط ، تمام زالوها برای حفظ پوشش محافظ مخاط خود به رطوبت بالا احتیاج دارند.
زالوی زمینی در خاکهای مرطوب جنگل های بارانی در مناطقی مانند آمریکای جنوبی ، آفریقا و آسیا زندگی می کند.
در شیلی یک زالوی خاکی است که از کرم های خاکی تغذیه می کند. آنها و سایر زالوهای زمینی به طور خاص برای زندگی در خشکی سازگار هستند اما می توانند برای مدت کوتاهی در آب غوطه ور شوند.
اگر شرایط کاملاً خشک باشد ، می توانند در گل و لای فرو روند و در آنجا بمانند تا رطوبت آنها را احیا کند.
نگاهی کوتاه به بدن شگفت انگیز زالو
زالوها حیواناتی جذاب با ویژگی‌های جانورشناسی عجیب‌وغریب زیادی هستند.
در کدام یک از گروه‌های سلسله جانوری می‌توان چنین ویژگی‌هایی را یافت که دستگاه گوارش فاقد آنزیم‌های گوارشی است، گردش هموگلوبین در مجاری بدن و بارورسازی از طریق تماس اسپرم‌ها با دیوار بدن حیوان دیگر انجام میشود. ولی چنین ویژگی‌هایی در بین زالوها کاملاًطبیعی است و فقط بیانگر ویژگی‌های مختصری از زالو ها است.
زالوها به کرم‌های آنلیدا تعلق دارند. در کم تاران و پرتاران مایعی وجود دارد که فضای بین دستگاه گوارش و دیواره بدن را پر میکند و به‌عنوان اسکلت هیدرواستاتیک عمل میکند.
در بندپایانی که برای حفاظت بدن اسکلت خارجی دارند، فضاهای عمومی بدن بسیار کوچک هستند و سینوس‌های خون یا haemocoel گسترش یافته است، تا این فضا را بگیرد.
همچنین زالوها فاقد مایعی هستند که فضای مجاری بدن را پر کند که با بافت مزانشیمی پر شده باشد که فقط دارای کانال‌های باریک که در آن مایع سولومیک در گردش است.
سیستم عصبی زالو متشکل از طرح معمولی آنلیدا با مغز قدامی-پشتی متصل به جفت هسته عصبی شکمی است که در قسمتی گسترش یافته‌اند تا قده‌های عصبی(Ganglia) را تشکیل دهند. این ویژگی بندپایان است که گانگلیاهای متراکمی در ناحیه سر نسبت به آنلیدها دارند.
برای مثال، حشرات 6 جفت گانگلیا در ناحیه سر دارند که سه جفت پشتی آن در مری قرار گرفته است.
چگونه زالوی طبی را از زالوی سمی تشخیص دهیم؟
معروف‌ترین زالو ها، زالوی پزشکی یا Medical leech نام دارد، طول بدن 5 تا 12 سانتیمتر است. رنگ آن زیتونی است که خط‌های طولی زرد رنگ دارد.
در زمان زالو درمانی (هیرودو تراپی) باید توجه داشت که حتماً از Hirudo medicinalis استفاده شود چون اگرزالو های متفرقه استفاده شود نه تنها اثر درمانی ندارد بلکه ممکن است باعث مرگ نیز شود.
زالوی سمی با نام علمی Limnatis niloctica باعث مسمومیت فراوانی شده است. این زالوهای آبزی با حمله به مخاط بدن و مکیدن خون باعث کم‌خونی شدیدی در میزبان خود می‌شوند.
بر اساس اطلاعات موجود داروی تجاری برای کنترل زالو وجود ندارد. البته زالوهای سمی رنگ‌های تیره و سر بزرگ دارند و به‌راحتی قابل تشخیص‌اند.
Hirudo medicinalis یا زالوی طبی حدود یک سانتیمتر قطر داشته و طول آن به‌طور میانگین 12 سانتیمتر است و بدن زالو حلقه‌حلقه بوده و از کوتیکول لزج و چسبنده‌ای پوشیده شده است و در دو انتها به دو بادکش ختم میشود.
دهان در بادکش قدامی قرار دارد و شامل سه ردیف فک به شکلY است و بادکش خلفی وظیفه نگهداری و چسبیدن زالو به میزبان را بر عهده دارد.
قسمت پشت زالو معمولاً سبز تیره و دارای سه نوار قهوه‌ای رنگ در طرفین است. این حیوانات مغز ندارند و دارای عقده‌های عصبی (گانگلیون) و مجهز به دستگاه عضلانی پرکار و قوی هستند که از آن برای حرکت و تغذیه استفاده می‌کنند.
زالوها نسبت به نور، بو، صدا، گرما و ارتعاش و لمس کردن حساس بوده و قادر به درک آن ها می‌باشند.
آشنایی جامع و کامل زالوی طبی
زالوی طبی تنها یک نوع است و به نام علمی Hirudo medicinalis که از گونه‌های زالویآرواره‌دار بی‌خرطوم است.
زالو های طبی در سن 4-2 سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند که بستگی به دفعات تغذیه و کیفیت غذایی که آنها مصرف می‌کنند دارد.
زالوها دارای اندام جنسی نر و ماده بر روی بدن خود می‌باشند ولی به‌وسیله خودبارورسازی، تولید مثل نمی‌کنند بلکه با دیگر زالوها جفت‌گیریمی‌نمایند که پس از جدا شدن هر دوی آنها تخم ریزیمی‌نمایند.
جفت‌گیری به‌طور طبیعی در ماه‌های بهار و تابستان در داخل یا خارج آب انجام میشود، ولی در کارگاه‌های تولید در داخل و خارج کشور در تمامی فصول با ایجاد شرایط مصنوعی زالوها را وادار به جفت‌گیری و تخم ریزی می‌کنند.
هر زالوی بالغ در فصل زایش می‌تواند هشت پیله یا بیشتر طی یک دوره 12-5 روزه بگذارد و از هر پیله (تخم) 30-15 عدد زالوی نوزاد بیرون می‌آید که حداقل از هر زالو 120 عدد نوزاد به دست می‌آید که در طبیعت ممکن است بخشی از فرزندان قبل از اتمام تکاملشان در محیط محیط طبیعی در اثر گرسنگی، شکار و بیماریمی‌میرند که در کارگاه‌های تولیدی این رقم تلفات به نزدیک صفر می‌رسد.
همه زالوها، هرمافرودیت یا دوجنسی هستند، و علاقه دارند پیش از آنکه خود را گشنیده کنند با همدیگر بیامیزند.
تخم ناشی از آمیزش زالوها با یکدیگر به شکل پیله ژله مانندی از زالو جدا شده و به خاک یا سنگ یا کنده‌های درخت در حاشیه آب می‌چسبند و پس از مدتی به‌صورتکرم‌های ریز ظاهر می‌شوند.
زالوها در طبیعت پس از یکی دو بار پیله گذاریمی‌میرند که البته در سال بیش از یک مرتبه زایش انجام نمی‌دهند ولی در کارگاه‌های پرورشی تا بلندمدت (عمر مفید در حدود 3 سال) می‌توان نگهداری و در هر سال با مدیریت صحیح تا 3 مرتبه به‌راحتی پیله تولید بنمایند.
آشنایی با زالوی مناسب پزشکی
تا به امروز بیش از 650 گونه زالو شناسایی شده است، اما تنها 15 گونه از آنها در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از قرن‌ها پیش در سراسر دنیا به‌خصوص در اروپا و آمریکا زالوهایی که با عنوان زالوی طبی طبقه‌بندی می‌شوند در درمان بیماران به کاربرده شده‌اند، زالوی طبی توصیف شده در اینجا، به علت خواص درمانی شگرف و ممتاز آن، با عنوانگونة محبوب و دلخواه در نظر گرفته شده است.
Hirudo medicinalis medicinalis و Hirudo medicinalis officinalis دو فنوتیپ که دارای بیشترین تمایز رنگ هستند، نام‌گذاری شدند.
در زالو درمانی به نظر می‌رسد، وجود دو گونه بی‌معنی باشد چراکه در طول تاریخ هر دوی آنها به‌طور یکسان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. تا آنجایی که مشخص شده است هیچ اختلافی در طیف فعالیتی آنها شناخته نشده و همچنین ترکیب بزاقی هردو گونه یکسان است، لذا در اینجا نیز واژه زالو، زالو پزشکی و هیرودو به‌طور مترادف برای ارجاع به هر دو نوع زالو استفاده می‌گردد.
خون آشامی، صفت مشترک آنها است. بعضی از انواع زالوهای خون‌آشام که خشکی زی هستند وارد مجاری بینی و سینوس‌ها می‌شوند و آن‌قدر خون می‌خورند و باد می‌کنند که راه فرار از این مجاری برایآن‌ها باقی نمی‌ماند. زالو های آبزی، انگل ماهی‌ها و لاک‌پشت‌ها می‌باشند و معمولاً وقتی به میزبان خود می‌چسبند به سادگی او را رها نمی‌کنند. زالوی پزشکی نمونه‌ای از این زالوهاست.
چرا از زالو ها در علم پزشکی استفاده میشود؟
زالوی طبی دارای آنزیم‌های فراوانی در داخل دهان خود است که همین آنزیم‌ها باعث بهبود انواع بیماری‌هامی‌شود.
باید توجه داشت که هدف از زالو درمانی ورود همین آنزیم‌ها به بدن است. بیش از 24 نوع آنزیم داخل بزاق زالوی پزشکی است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نمونه‌هایی نظیرهیرودین، بدلین، آپیراز، اگلین، دستابیلاز، هیالورونیداز، لیپازها و استرازها، آنتی‌الاستاز، منوکسید نیتروژن سنتتاز و اورگلاز اشاره کرد.
زالوها پس از چسبیدن به میزبان، پوست یا مخاط را به‌وسیله سه آرواره شاخی خود به شکل شکاف سه شاخه می‌درانند و در کل بادکش دهانی به مثابه یک سیستم ایجاد خلأ عمل میکند و خون را به جیب‌های قابل اتساع قسمت میانی لوله گوارش (چینه‌دان) پمپاژ کرده و پس از دفع قسمت اعظم آب خون، قسمت غلیظ و متراکم آن در چینه‌دان زالو باقی می‌ماند و به آهستگی ظرف چندین ماه گوارش می‌یابد.
شایان ذکر است که زالو در یک وعده غذایی می‌تواند چندین برابر وزن خود خون بخورد!
هنوز هیچ دیدگاهی وجود ندارد